شرکت های زنجیره ای تولید، که امروزه توسط بسیاری از کشورها مورد بحث قرار گرفته یا در مسیر ایجاد آنها حرکت شده است، در کشورهای صاحب نام و قدرتمند در صنعت مرغداری بحثی با تاریخچه ای 100 ساله دارند. برای راه اندازی زنجیره تولید نخست بایست هدف مشخصی از ایجاد زنجیره تولید داشت.
آیا با زنجیره تولید قصد پوشش مناسب و کنترل قیمت و تولید در بازار داخلی را داریم؟
آیا با ایجاد شرکت های زنجیره ای تولید قصد صادرات به سایر کشورها را داریم؟
اغلب زمانی که با دست اندرکاران و صاحب نظران صنعت مرغداری این دو پرسش را مطرح می کنیم می گویند: در مرحله نخست داخل کشور سر وسامانی داده شود و اگر توانمان رسید صادر هم کنیم که چه بهتر. اینگونه پاسخ دهی ناشی از دو دلی و عدم اطمینان به داشتن برنامه ای دراز مدت برای ایجاد شرکت های زنجیره ای تولید می باشد. هر کدام از دو هدف ایجاد شرکت های تولید زنجیره ای راهکارها و برنامه های مخصوص خود را می طلبند، که از نظر هزینه و زمان نیز متفاوت می باشند.
بعنوان مثال در زمینه صادرات شما بایستی سیستم انبارداری، سردخانه ای و حمل و نقل بین المللی خودتان را نیز با نوع محصولات تولید و وحجم و فاصله صادراتیتان همگون سازید که خود هزینه ای کلان و بحث های صنعت دیگری را در صنعت زنجیره تولید صنعت مرغداری دخیل می نماید.
شرکت های زنجیره ای متشکل شده اند از تجربه و تلفیق چند رشته مختلف که دست به دست هم داده و باعث ایجاد یک زنجیره تولید با مصرف با کمترین دخالت واسطه و در نتیجه قیمت مطلوب و البته کنترل بهتر شده اند.
برای روشن شدن زنجیره تولید با یک مسافرت کوتاه اما جالب از انتها به ابتدای زنجیره تولید حرکت می کنیم ، تا بتوان بهتر و دقیق تر این زنجیره ها و پیچیدگی های آنها را درک کنیم.
در یکی از رستورانهای زنجیره ای کنتاکی (KFC) در ایالات متحده آمریکا نشسته اید و در حال خوردن قطعه هایی از سینه مرغ سوخاری شده که با فلفل و سایر ادویه های معطر طبخ گردیده است، می باشید. رستورانهای زنجیره ای از این دست بسیار زیاد هستند مانند Pizza Hut، Kedai Ayamas ،Resams، Mc-Donalds ، که محصولات گوناگون تولید شده در صنعت مرغدرای را ارائه می دهند، مانند: مرغ سوخاری، ناگت، همبرگرهای مرغ، بال مرغ سوخاری و سینه مرغ سوخاری و…این رستورانهای زنجیره ای که در سرتاسر آمریکا و در سایر کشورها شعبه دارند، همگی دارای دفاتر مرکزی می باشند، که این دفاتر مسئول برنامه ریزی توزیع و تأمین محصولات مرغداری و مواد اولیه خوراکی مانند ادویه ها، نان، انواع سس ها و… به این شعب می باشند تا هیچکدام از شعبه ها در هیچ زمانی از شبانه روز (برخی از شعبه های مرکزی 24 ساعته می باشند) بدون منوی غذا با حفظ تنوع نباشند. این دفترها که در شهرهای گوناگون بر اساس تعداد شعبه دارای دفترهای زیر پوشش می باشند طی برنامه ریزی مدون بصورت هفتگی آمار دقیقی از میزان فروش هر کدام از شعبه ها و مواد اولیه مصرفی آنها را ارائه می دهند. به دنبال دریافت این آمار برنامه ریزی های تبلیغاتی و جلب مشتری و افزایش تنوع غذایی و… و البته بازرسی های دقیق بهداشتی و استانداردسازی و روانشناسی برخورد با مشتری تدوین میگردد.
در این برنامه ریزی تأمین مواد اولیه تولیدی مواد خوراکی رستورانهای زنجیره ای، مرغ و محصولات مرغداری نیز به عنوان بخشی از مواد اولیه در این برنامه ریزی قرار می گیرند. میزان ارسال مرغ، نوع ارسال و قطع بندی، بهداشت صحیح و منطبق با استانداردهای بهداشتی و شرکتی ( هر کدام از این رستوران های مارک دار دارای استاندارد خاص در طبخ و طعم غذا خود می باشند) از جمله مواردی هستند که در برنامه ریزی تأمین مواد اولیه رستورانها نقش مهمی ایفا می کنند.
مدیریت این رستورانهای زنجیره ای خود بحثی مفصل می طلبد که هر چند در بحث زنجیره تولید بحثی حائز اهمیت می باشد ) تا مصرف نباشد تولید بی معناست( ولی چون هدف اصلی ما از این نوشتار تشریح شرکت های تولید زنجیره ای می باشد، نوع مدیریت رستورانهای زنجیره ای را که برخی از صاحبان این رستوران ها، صاحبان همان شرکت های زنجیره ای تولید مرغ می باشند را در همین جا باقی می گذاریم و وارد بحث تولید و تأمین محصولات مرغداری این رستوران ها می شویم.
بدین منظور از مدیر شعبه KFC که شما در آن نشسته اید و مشغول خوردن سینه مرغ سوخاری شده خود می باشید در مورد شرکت تأمین کننده محصولات مرغداری آن پرسش می کنیم، مدیر این شعبه دارای یک مدیر برنامه ریزی داخلی شعبه است که میزان مواد اولیه داخل انبار و سردخانه شعبه را ارزیابی می کند و این کار را قبل و بعد از پیک مصرف (بالاترین میزان مصرف در زمانهای خاصی مانند ظهرها و شب ها بعنوان نهار و شام) ارزیابی و به بخش تأمین مواد اولیه دفتر مرکزی درون شهری گزارش می دهد. برای کسب اطلاعات بیشتر به دفتر مرکزی درون شهری این رستورانها می رویم. مدیر دفتر مرکزی درون شهری به ما می گوید که شرکت پیلگیریم (بزرگترین شرکت زنجیره ای تولید مرغ در آمریکا و جهان) تأمین کننده مرغی هست که در رستوران ها KFC سرتاسر آمریکا توزیع می گردد. این دفتر شهری با دفتر مرکزی شعبه های ایالتی در تماس است که در ایالت تگزاس مقر آن شهر هیوستون می باشد.
به هیوستون و دفتر مرکزی ایالتی و بخش تهیه و تأمین مواد مصرفی می رویم. در دفتر شعبه ایالتی مسئول دفتر تأمین مواد اولیه در پاسخ به پرسشی در مورد چگونگی تأمین مواد اولیه شعب این شرکت در ایالت بزرگ تگزاس می گوید: مدیریت کل تأمین مواد اولیه مرکزی شرکت KFC طی قرار دادی با شرکت های مختلف تولید کننده مواد اولیه خوراکی ، مایحتاج مصرفی خود را تأمین می کند. این دفتر مرکزی با شرکت بزرگ تولید کننده مرغ پیلگیریم قرار دادی 3 ساله را بابت تأمین مرغ مصرفی کلیه شعب این شرکت در آمریکا منعقد کرده است. این مدیریت عنوان کرد که برای بررسی بهتر روند تولید و توزیع شرکت زنجیره ای پیلگریم به دفتر مرکزی توزیع این شرکت در ایالت تگزاس واقع در شهر هیوستن آمریکا برویم.

قرار داد رستوران زنجیره ایKFC با شرکت پیلگیریم
دفاتر مرکزی رستوران ها سفارش خرید خود را به دفتر عمده فروشی و توزیع شرکت پیلگیریم ارائه می دهند و این سفارش ها و حجم آن بصورت ماهانه صورت می گیرد. در قرار داد منعقد شده وظیفه پخش و توزیع این محصولات برای رستوران ها بر عهده شرکت پیلگیریم می باشد که البته با نظارت مامورین بهداشت ایالتی آمریکا و شرکت KFC صورت می گیرد.
شرکت زنجیره ای پیلگیریم دارای انبارهای مجهز به سردخانه می باشد که مالکیت آنها نیز در اختیار شرکت پیلگیریم می باشد، البته سایر شرکت های تولید کننده زنجیره ای مانند پیلگیریم دارای انبار و سردخانه شخصی نمی باشند و به جای خرید و هزینه کردن برای ساخت سردخانه و انبار با شرکت های خصوصی که دارای این انبارها و سردخانه های بزرگ و مجهز می باشند قرار داد چند ساله بسته و از انبارهای آنها استفاده می نمایند و در واقع این شرکت ها سیستم سردخانه ای این شرکت های زنجیره ای را بر عهده دارند، اما بصورت اجاره چند ساله می باشند تا نتوانند با تغییر قرار دادها یا لغو قرار دادها به شرکت های تولید زنجیره ای ضربه وارد نمایند.

سیستم توزیع و حمل و نقل کشوری و درون شرکتی پیلگیریم
شرکت زنجیره ای پیلگیریم دارای کامیون ها و ماشینهای حمل مرغ و محصولات مرغداری می باشد و مراکزی را به صورت پارکینگ، در شهرهای گوناگون و در ایالات های مختلف دارد.
در ناوگان حمل و نقل پیلگیریم شرکت پیلگیریم 3 مدل کامیون موجود می باشد. این کامیون ها بنا بر نوع مصرف تجهیزات خاص خود را نیز دارند. برخی دارای یخچال، برخی برای حمل مرغ زنده دارای قفس های خاص و سیستم تهویه، برخی بصورت فله ای برای حمل نهاده ها بصورت فله و البته دان مرغ می باشند.
طی قراردادی، مرکز موتوری و خدمات فنی کامیون های شرکت پیلگیریم در هر ایالت به یک شرکت خصوصی تولیدکننده خودرو واگذار شده است و این قرار دادها هر 2 سال تمدید و یا مورد بازنگری واقع می شود و در صورت عدم رضایت از کارکرد پیمانکار فنی کامیون ها این شرکت ها تغییر می کنند.
این شرکت های فنی وظیفه حفظ سلامتی موتور و خدمات سرویس ماهانه کامیون ها برای حمل محصول نهایی از انبارها و سردخانه به سرتاسر ایالت زیر پوشش را دارند.کامیونها حمل درون شرکتی، معمولاً محموله های گوناگون خود را به سه مکان حمل می نمایند، کامیون های حمل جوجه به مرغداریها و مرغ زنده به کشتارگاههای شرکت و کامیونهای حمل مواد خوراکی ونهاده های مرغ ها از انبارهای نهاده و دان مرغ شرکت به مرغداریهای شرکت پیلگیریم که مالکیت همگی آنها برای شرکت پیلگریم می باشد.

شبکه توزیع
اما همانطور که اشاره کردیم محصولات شرکت پیلگیریم به سه مکان گوناگون حمل می گردد:
1- بر اساس برنامه ارائه شده از دفتر مرکزی شهری که خود از دفاتر ایالتی کسب تکلیف نموده است توزیع محصول به انبارهای رستوران های زنجیره ای طرف قرار داد.
2- فروشگاههای زنجیره ای بزرگ عرضه و فروش مرغ و محصولات مرغداری که البته خود شرکت پیلگیریم سهامدار بیش از 548 فروشگاه زنجیره ای بزرگ عرضه مرغ و محصولات مرغداری نیز می باشد.
3- حمل محصولات مرغداری توسط کامیون ها به انبارها و ایالتهای دارای کمبود تولید مرغ و یا بنادری که دارای سردخانه هستند جهت صادرات.
شرکت پیلگیریم از لحاظ ناوگان حمل و نقل درون کشور ایالات متحده آمریکا سیستمی بسیار مدرن و مدیریتی مجزا دارد که بسیار خوب و دقیق عمل می نماید تا در هیچ بخش از زنجیره تولید این شرکت رکودی ایجاد نشود و همه بخشهای این زنجیره به موقع تغذیه شده و مواد مورد نیاز خود را دریافت نمایند.

کشتار، آماده سازی و بسته بندی
حال گامی دیگر می رویم عقب تا ببینیم محصولات مرغداری شرکت پیلگیریم چگونه بسته بندی و آماده توزیع می گردند. در آماده سازی قطعه های گوناگون همچون، ران مرغ، سینه مرغ، پای مرغ و… شرکت پیلگیریم دارای مراکز فرآوری و آماده سازی می باشد که این مراکز با توجه به دستور دفتر فروش و توزیع این شرکت ( چه دفاتر مرکزی هر ایالت و چه دفاتر شهری) نسبت به آماده سازی محصولات اقدام می نمایند.
مراکز فرآوری بزرگ شرکت پیلگیریم بالغ بر 22 مرکز می باشد که نسبت به قطعه قطعه نمودن، آماده سازی بر اساس سفارش رستوارنها و فروشگاههای زنجیره ای و البته دستورالعمل دفتر کل فروش به افزودن موادی همچون آرد سوخاری، فلفل و سایر ادویه ها به محصولات تولیدی، همبرگر و…و ایجاد تنوع در محصولات اقدام می کنند.
پس از دسته بندی هر کدام از این محصولات در بخش تولیدی، بسته بندیهایی گوناگون بصورت جعبه، کیسه های ضد آب و کارتن های بزرگ برای قرار دادن محصولات بسته بندی شده در داخل آنها و… توسط کارگران پر شده و سپس مسئولین و سرپرست های انبار داری و سردخانه داری شرکت پیلگیریم مشخص می سازند کدام محصول ها بایستی وارد انبار شوند و کدام بایستی نخست به درون سردخانه رفته و سپس برای صادرات و یا توزیع آنها اقدام شود. اینکار با زدن برچسب هایی بر روی هر سری بسته بندی که بر روی پالت هایی قرار دارد صورت می پذیرد.
اغلب کشتارگاههای شرکت پیلگیریم دارای دستگاه فرآوری و قطعه سازی نیز می باشند و برای فروش مرغ تازه خود کشتارگاهها دارای سیستم خودکار بسته بندی نیز می باشد که در سرعت کارکرد کشتارگاه و توزیع و فروش تأثیر بسزایی دارند.
برخی از این کشتارگاهها و کارخانه های فرآوریشان در نزدیکی انبار و سردخانه قرار دارند که پس از فرآوری آنها به انبارهای منتقل می گردند یا در برخی دیگر در همان حالت انجماد صورت می گیرد و بصورت محموله هایی آماده اعزام به بندرگاهها می گردند.
در شرکت پیلگیریم 15 کشتارگاه مجهز به کارخانه فرآوری می باشد و مرغها در همان مکان بصورت کاملاً مکانیزه کشتار می شوند و پس از کشتار و شستشو، برخی از مرغهای کشتار شده به سمت واحد بسته بندی می روند که در آنجا این مرغها نخست بسته بندی شده و سپس به سرعت توسط کامیونهای یخچال دار به فروشگاههای زنجیره ای عرضه محصولات مرغداری ارسال می گردند تا بعنوان مرغ تازه عرضه گردند.
سردخانه های شرکت پیلگیریم همگی ساخت شرکت بزرگ تولید کننده سردخانه ای و سیستم های انجماد Westing House هستند و پیلگیریم پس از انجماد و آماری که در این مدت گردآوری کرده است فصل و میزان مازاد مرغ تولیدی خود در هر مرکز تولیدی را برآورد کرده و در آن زمان تصمیمی می گیرد که از سردخانه های خود اقدام به صادرات مرغ از ایالتی به ایالتی دیگر نماید. صادرات این شرکت به دلیل مدت زمان فعالیت بالای این شرکت و توسعه سالانه آن به جایی رسیده است که تقریباً در هر فصل درصدی از صادرات مرغ آمریکا توسط این شرکت البته با همکاری شرکت های بازرگانی که با پیلگیریم قرار داد دارند، صورت می پذیرد که بنا به مسائل امنیتی نتوانستیم از این موضوع آگاه بشویم که آیا پیلگیریم در این شرکتهای بازرگانی سهمی دارد یا خیر؟

پرورش مرغ
پیش از رسیدن مرغهای زنده به کشتارگاهها، این مرغها در مزارع پرورش مرغ پرورش داده می شوند. مالکیت این مزارع از آن شرکت پیلگیریم است. این مرغداریها که حداقل جوجه ریزی درون آنها 1 میلیون جوجه می باشد کاملاً تجهیز و مکانیزه شده اند. کارگران مشغول به کار، همگی استخدام و تحت حمایت شرکت پیلگیریم می باشند.
یکی از موارد جالب در این مزارع آن است که هر کدام از این مزارع دارای انبارهای بزرگی برای ذخیره دان برای دو دوره جوجه ریزی می باشند. سوله های سر پوشیده و کاملاً مجهز به تهویه و جریان منظم هوا هر روز توسط واحدهای فنی شرکت های تجهیز کننده کنترل می شود تا دستگاهها خراب نشوند.
ایالت ها بر اساس تراکم مزارع پرورش مرغ دارای مزارع پرورش مرغ مادر و کارخانه های جوجه کشی نیز می باشند تا هیچکدام از سوله های پرورش مرغ خالی از جوجه نباشند. این مزارع مادر خود از مزارع اجداد که بصورت های چند واحدی در ایالت ها قرار دارند مرغهای مادر خود را تأمین می کنند. جالب آن است که بدانیم بدین ترتیب هیچگونه نوسان قیمتی در مورد تولید جوجه در شرکت های زنجیره ای وجود ندارد زیرا خود آنها با توجه به میزان خروج مرغ از مراکز فروششان میزان تولید مرغ ، مرغ مادر و مرغ اجداد را کنترل می کنند و البته با توجه به آمار منظم، فصلهای پر مصرف و کم مصرف را نیز شناسایی کرده اند.
هر مزرعه پرورش مرغ گوشتی در هر ناحیه زیر پوشش یک اداره خصوصی دامپزشکی وابسته به شرکت پیلگیریم است که استانداردهای تولیدی آمریکا را با تولیدات شرکت هماهنگ و کنترل می نماید.
هر مزرعه پرورش مرغ شرکت، دارای برنامه منظم تغذیه ، واکسیناسون و کنترل بهداشتی می باشد که کنترل دامپزشکی و خوراکی زیر نظر کارشناسان شرکت برای تطبیق با استانداردهای شرکت در رشد با صرفه مرغها صورت می پذیرد و سازمان دامپزشکی ایالتی از طرف دولت بعنوان بازرس اقدام می نماید.

تأمین دان مرغ و نهاده ها
برای تأمین دان مرغ و نهاده ها، مرکز تأمین مواد خوراکی شرکت با توجه به ظرفیت سیلوها و مزارع زیر پوشش پیلگیریم اقدام می نماید. شرکت پیلگیریم دارای 35 کارخانه تولید دان مرغ با ظرفیت تولید 355500 تن در هفته می باشد که تأمین مواد خوراکی اولیه این کارخانه ها توسط بخش کشاورزی و سرمایه گذاری شرکت تأمین می شود. در این بخش مزارع مختلف در سرتاسر ایالات متحده شناسایی و با کشاورزان قرار داد های گوناگونی عقد می گردد که در برخی مواقع تجهزات و بذر و… توسط شرکت پیلگریم جهت کشت تأمین خواهد شد و یا از کشاورزان محصولشان قبل از تولید پیش خرید می گردد.
علاوه بر این، شرکت های گوناگونی که در توسعه و تجهیز و خرید نهاده ها در ایالات متحده نقش دارند طی قرار دادی نهاده های مورد نیاز مزارع پیلگیریم را تأمین می نمایند. اغلب شرکت های زنجیره ای آمریکا این روش را در پیش روی دارند اما شرکت پیلگیریم ریسک زیاد را نمی پسندد به همین دلیل مقدار زیادی مزرعه کاشت ذرت و سویا را در ایالات متحده خریداری کرده و تحت نام شرکت های کشاورزی دیگری که در واقع سهامدار اصلی آنها خود این شرکت می باشند، نهاده های خود را تأمین می نمایدتا بدین سان بر اثر کمبود نهاده ها شرکت با تهدید مواجه نشود.کاری که به علت نوسانات شدید قیمت نهاده ها در جهان، به تازگی شرکت تایسون نیز این روش را پیش روی قرار داده است.
در جلسه بعدی مباحث زیر مطرح می شود:
شرکت های زنجیره ای با هدف صادرات
تفاوت شرکت های زنجیره ای آمریکا
انواع شرکت های زنجیره ای
وضعیت شرکت های زنجیره ای در جهان
کشورهای در حال ایجاد زنجیره تولید

شرکت های زنجیره ای برای صادرات
در اینجا می توانیم بگوییم که سفر ما به نقطه ابتدایی تولید شرکت پیلگیریم رسیده است. اما در مورد ایجاد شرکت زنجیره ای برای امر صادرات تفاوت بیشتر در نقطه انتهایی است که همان تجهیزات و امکانات بندرگاهی و صادراتی می باشد. برای این موضوع مقایسه ای بین شرکت زنجیره ای پیلگیریم و زنجیره ای سدیای برزیل که به یکی از بزرگترین صادر کنندگان مرغ در جهان مبدل شده است ما را در این زمینه روشن می سازد.
بخش انتهایی شرکت پیلگیریم که تولید و پخت مرغ و ارائه آن به مشتری بود را پیش تر بررسی کردیم اما یک نقطه دیگر مصرف تولید نهایی و صادرات می باشد. در بحث صادرات به ادعای مسئولین شرکت پیلگیریم، این شرکت هنوز برنامه جامعی با محوریت خود شرکت برای ورود به عرصه صادرات را آغاز نکرده است به همین دلیل اغلب مصرف کنندگان خارجی شرکت تایسون را ( که بزرگترین تولید کننده گوشت در جهان می باشد) بعنوان بزرگترین تولید کننده مرغ در جهان می شناسند در حالیکه بزرگترین تولید کننده مرغ در جهان شرکت پیلگیریم می باشد. پیلگیریم بیشتر تمایل به جذب بازارهای داخلی آمریکا دارد به همین دلیل تجهیزات توزیع و پخش خود در داخل آمریکا را کامل نموده است تا بتواند به راحتی بخش عمده ای از بازار آمریکا را تحت تسلط خود قرار دهد، هر چند به ادعای مرکز فروش این شرکت بازار آمریکا بسیار حساس است و کمی غفلت باعث جابجایی در رتبه تولید کنندگان می گردد،
امادر امر صادرات پیلگیریم برنامه هایی را در 2 مرحله دارد که اکنون در حال بستر سازی آن می باشد. در مرحله نخست آماده سازی و توسعه ناوگان جاده ای برای صادرات مرغ به کشورهای زیر پوشش پیمان نفتا ( کانادا، امریکا و مکزیک) و سپس توسعه سیستم های سردخانه بندرگاههای بزرگ آمریکا و در نهایت اقدام به صادرات به کمک ناوگان دریایی . پیش از وارد شدن در این عرصه شرکت پیلگیریم در موضوع صادرات کماکان به روش گذشته که شرکت های بازرگانی دیگر طی قرار دادی محصولات این شرکت را خریداری کرده و سپس در عرصه جهانی می فروشند می باشد. این شرکت ها طی قرار دادهایی مرغ را از سردخانه های کنونی شرکت پیلگیریم در بندرگاههای آمریکا تحویل گرفته و سپس طی قرار دادهایی با شرکت هایی در خارج از آمریکا محصولات شرکت پیلگیریم را در سایر کشورها بفروش می رسانند.
اما تفاوت شرکت پیلگیریم و تایسون که شاید بیشتر از پیلگیریم به بازارهای جهانی دست اندازی نموده است با شرکت هایی همچون سدیای برزیل در سسیستم حمل و نقل صادرات مرغ های تولیدیشان می باشد.
در آمریکا کالاهای مرغداری همانند سایر محمولات به شرکت های حمل و نقل بین المللی در این کشور سپرده می شوند تا شرکت های تولید کننده بتوانند با قیمت رقابتی حمل و نقل، بهترین و با صرفه ترین ناوگان حمل دریایی را برای خود بیابند. اما جالب آنکه در کشوری همچون برزیل که خود یکی از مدعیان و رقیبان ایالات متحده در تولید و صادرات مرغ و نهاده ها می باشد، شرکت های زنجیره ای همانند سدیا خود دارای کشتی و ناوگان خصوصی دریایی با نام سدیا می باشند و جالب آنکه برزیلی ها در این مسیر یک گام جلوتر از آمریکاییها می باشند بگونه ای که آنها ناوگان دریاییشان را مجهز به کشتارگاه و بسته بندی و انجماد نموده اند بگونه ای که مرغهای زنده درقفسهایی در درون کشتی بارگیری می شوند و سپس در مسیر حرکت از مبدا که بندرگاههای برزیل می باشد تا مقصد که بعنوان مثال بندر جبل علی امارات می باشد برای کاهش زمان و همچنین تازه تر بودن مرغ ها در مسیر حمل به کشور مذکور مرغها ذبح و بسته بندی و منجمد می شوند. خود این امر باعث گردیده که برزیلی ها کمی در سرعت عمل برای تصاحب بازارهای جهانی از آمریکائیها سریعتر عمل نمایند و کشتی های این شرکت های زنجیره ای کماکان در سرتاسر گیتی اقدام به کشتار، فرآوری، بسته بندی و انجماد زیر پوشش آرم این شرکت ها نمایند و دفاتر فروش این شرکت ها بر روی کشتی و آب دریا، مرغ این شرکتها را بفروش برسانند و در زمانهای بحرانی بخصوص آنفلوانزای مرغی که بسیاری از کشورها را با کمبود گوشت مرغ مواجه کرده بود وارد عمل شده و بازارها را به نام خود ثبت و مصادره نمایند.

تفاوت شرکت های زنجیره ای آمریکا
تفاوت شرکت های زنجیره ای آمریکایی در نحوه ایجاد دانه های زنجیره تولیدی خود می باشد. برخی از شرکت های زنجیره ای دارای کامیون نیستند برای هر کدام از 3 بخش (پخش محصول نهایی، توزیع جوجه و حمل مرغ به کشتارگاهها و حمل نهاده ها برای مرغداری ها) که نیاز به کامیون دارند، با شرکت های خصوصی قرار داد می بندند واین شرکت ها اینگونه خدمات را به آنها ارائه می دهند.
در بخش دیگری بسیاری از آنها دارای کشتارگاه و مرکز فرآوری هستند و برخی از آنها نیز فقط تا بخش کشتار را صورت می دهند و سپس مرغها را وارد سیستم انجماد کرده یا مستقیم وارد بخش بسته بندی می کنند تا بصورت تازه به بازار عرضه شوند. بسیاری از شرکت های زنجیره ای با رستورانهایی قرار داد دارند که آن رستوران ها دارای بخش فرآوری هستند تا مرغ و محصولات مرغداری خود را بنا به دلخواه خودشان قطعه بندی آماده نمایند. در واقع بخش فرآوری در اینگونه زنجیره در سیستم رستورانهای زنجیره ای قرار می گیرد که بسیاری از این رستورانها توسط همین شرکت های عرضه کننده مرغ تجهیز و آماده سازی شده اند و تولید کنندگان زنجیره ای در آنها سهام دارند.
شرکت های زنجیره ای که همانند پیلگیریم و چند شرکت بزرگ دارای سیستم انجماد سازی نیستند و یا دارای سردخانه های مجهز در بنادر و گمرکات خروجی نیستند با شرکت های خصوصی که این تجهیزات را خریداری کرده و اجاره می دهند وارد کار شده و تجیهزات و سیستم های آنها را بصوت چند ساله اجاره می کنند.
همانطور که تشریح گردید شرکت های زنجیره ای تمامی دانه های زنجیر تولیدی را در مالکیت ندارند، بلکه تنها تعدادی انگشت شمار هستند که مالکیت خصوصی کامل زنجیره ای را دارا می باشند. بعنوان مثال شرکت پیلگیریم دارای ناوگان حمل و نقل بین المللی دریایی نیست، اما تایسون در این زمینه سرمایه گذاری نموده است و سدیای برزیل آن را به صورت کامل در اختیار خود دارد. یا شرکتی مانند مزارع پردو دارای ناوگان حمل کامیونی نمی باشد و در این زمینه با شرکت های خصوصی قرار داد دارد اما دارای انبارهای مجهز سردخانه دار در بندرگاههای آمریکا است و مرغ به کشور پرو و شیلی صادر می کند.
این به آن معنی است که هر شرکتی خود را در ظرفی که قرار است با آن به هدف خود برسد مجهز می نماید.مدیریت شرکت در راستای اهداف تعیین امکانات می نماید و دانه های زنجیره خود را به امکانات مورد نیاز خود مجهز می نماید.
اما آن چیزی که در همه این زنجیره ها مشخص و بارز است مدیریت منطقی همراه با اصول اقتصادی است. بدون شک شخص پیلگیریم نمی تواند بر تمام امور مداخله کند. به همین خاطر اصول اطلاع رسانی درون سازمانی مجهزی را در این خصوص تهیه نموده است که موسسه I.T.P در حال بررسی و تحقیق کامل و مخصوصی در این زمینه می باشد.
همچنین باید توجه داشت که مدیران شرکت های زنجیره ای در هر بخش از این زنجیره به صورت کاملا تخصصی و حرفه ای انتخاب می شوند تا بتوانند بهترین تصمیم را برای بخش تحت مدیریت خود بگیرند. برای مثال بخش مدیریت حمل و نقل پیلگیریم به صورت تخصصی تصمیم بر آن گرفته است تا 3 نوع ماشین حمل و نقل به این قسمت اختصاص دهد و همچنان وظیفه دارد در طول دوره مدیریت خود بهترین و مناسب ترین طرح ها و برنامه ها را برای رونق دادن بخش حمل و نقل اتخاذ نماید.

انواع شرکت های زنجیره ای
در کل دنیا تا کنون دو نوع شرکت زنجیره ای ایجاد شده است که این دو نوع شرکت زنجیره ای با توجه به بافت صنعت مرغداری هر کشور و روش های ایجاد سریعتر و فرهنگ تولید هر کشور متفاوت است.
بعنوان مثال در کشوری همچون تایلند که دارای مرغداریهای پراکنده با مالکیت خصوصی فراوان است، دولت برای حمایت از زنجیره ای شدن، به شرکت هایی که دارای سیستم های مدیریتی روز می باشند، وام های بلند مدت با بهره های کمی را اعطا کرده است تا این شرکت ها به آرامی و خزنده مرغداریهای پراکنده در سطح کشور را زیر پوشش خود ببرند.این زیر پوشش شامل جوچه ریزی، تأمین خوراک و دان مرغ و موارد بهداشتی و خرید تضمینی می باشد و البته زیر پوشش استانداردهای تولیدی و کشوری. شرکت های دیگری نیز در تایلند در حال ایجاد رستوران های زنجیره ای می باشند و برخی دیگر نیز کشتارگاهها را زیر پوشش می گیرند.
اینگونه دولت تایلند برنامه انقباضی پراکنده ای را در هر شاخه ایجاد کرده است تا پس از آنکه در هر بخش از دانه های زنجیره تولید، شرکت های مرکزی بزرگی ایجاد گردید با ایجاد تسهیلاتی خاص زمینه اقدام دانه های زنجیره ای را ایجاد نماید تا شرکت های مادر زنجیره ای ایجاد شوند.
شرکت زنجیره ای از این دست در عین حفظ مالکیت خصوصی در کوچکترین واحدهای زنجیره که مزارع و مرغداریها می باشد در کلان شرکت های بزرگی هستند که با دولت بر سر قیمت داخلی و صادراتی کنار می آیند و دولت به راحتی در مورد اعطای تسهیلات به آنها تصمیم می گیرد. این الگو که در کشور ایران نیز به خوبی قابل پیاده سازی است ( بخاطر نوع فرهنگ و متأسفانه صدور مجوزهای بدون محدودیت و بالا بردن سهم تولید کشور بدون برنامه ریزی صحیح صادراتی در خور رقابت با شرکتهای ذکر شده در بالا) تا به آرامی با سیاست انقباضی شرکت های پراکنده را یکپارچه نمود و زیر چند مجموعه واحد مدیریتی برده و سپس دانه های زنجیره تولید را به یکدیگر وصل کرد.
در این سیستم پس از یکپارچه شدن دولت زمانی مجوز ایجاد مرغداری به اشخاص یا شرکت های کوچکتر را می دهد که یا زیر پوشش شرکت های زنجیره ای ایجاد شده بروند یا زیر پوشش شرکت هایی که در حال زمینه سازی برای زنجیره تولید شدن هستند، قرار بگیرند و پس از اعلام نیاز آنها مجوز صادر شده و شرکت مذکور، آن واحد مرغداری یا کشتارگاهی یا… را زیر پوشش خود می گیرد و استانداردهای تولیدی را برای آن تدوین می نماید و از خدمات یا محصول نهایی آنها استفاده می نماید.
در مدل دوم شرکتی با سرمایه بالا اقدام به خرید و یا عقد قرار داد با شرکت های گوناگون متخصص در هر زمینه دانه های زنجیره تولید می نماید و سپس شروع به فعالیت می نماید و به آرامی زنجیره های تولیدی را با سود شرکت به مالکیت خود در می آورد و می خرد و کامل می نماید، عملی که بیشتر در آمریکا و برزیل و انگلستان صورت پذیرفته است و اکنون از ایجاد آن در حال بهره برداری هستند.
نکاتی مهم در ایجاد شرکت های زنجیره ای:
1- نخستین نکته در ایجاد شرکت های زنجیره ای توجه به مستقل بودن این شرکت ها می باشد بطوری که در این زنجیره ( بخصوص برای شرکت های بزرگ جهانی و کشورهای قدرتمند) هیج دلیلی برای وابستگی به محیط بیرون از این کشورها نمی بایست وجود داشته باشد . اگر هم ناتوانی وجود دارد بایستی هر چه سریعتر رفع گردد تا تضمین برای بقا و رشد وجود داشته باشد و زنجیره تولید به راحتی به کار خود ادامه دهد، همانند کارخانه ای که نبود قطعه ای باعث قطع شدن زنجیره تولید نشود.
2- در صورتی که در کشوری به هر دلیلی یکی از دانه های زنجیره تولید وجود نداشته باشد بایستی با راهکاری اقتصادی، سیاسی و… ، بگونه ای وجود این دانه زنجیر تضمین گردد. بعنوان مثال در کشور ما عدم وجود نهاده بخصوص ذرت و عدم تولید آن در تمام فصول به گونه ای که کشور از واردات آن بی نیاز باشد مانعی بسیار بزرگ در راه زنجیره تولید می باشدزیرا قطع نهاده برابر است با قطع کل فرآیند زنجیره تولید.
3- دولت ها در ایجاد شرکت های زنجیره ای تنها نقش حمایتی دارند و با تسهیل در راه ایجاد این شرکت ها به توسعه و بلوغ و رشد آنها یاری می رسانند و خود هیچ نقشی در ایجاد و توسعه و امور تولیدی و برنامه ریزی آنها ندارند. اما منکر این نیز نباید شد که سیاست دولتها باعث تغییر در روند تولید شرکت های زنجیره ای می شود.
4- اغلب توصیه می شود در کشورهایی که در حال توسعه شبکه زنجیره ای خود هستند ( منظور حمایت دولتها از این شرکت ها است) تنها به ایجاد یک شرکت زنجیره ای اکتفا نشود، بلکه برای رشد و قدرت تنظیم بازار مرغ از لحاظ حجم و قیمت بایستی حداقل 3 شرکت زنجیره ای رقیب ایجاد شود.

وضعیت شرکت های زنجیره ای در جهان
کشورهایی که هم اکنون دارای زنجیره تولید هستند را می توان بصورت زیر فهرست نمود:
آمریکا :
پیلگریم
مرکز غذایی تایسون
مزارع پردو
مزارع واین
شرکت ساندرسون
مزارع مونتایر
خانه مزارع ریفورد
مواد غذایی کی استون
شرکت غذایی کوچ
مزارع فاستر

برزیل:
Sadia
Perdigão
Seara
Frangosul
Avipal
Dagranja
Aurora
Diplomata
Penabranca
Copacol
Pif Paf
Sertanejo

آفریقای جنوبی:
دو شرکت بزرگ تولیدی به نام های رین بوو (Rainbow) و آسترال (Astral) شرکت های زنجیره ای آفریقای جنوبی می باشند. این دو شرکت در مجموع 58 درصد از بازار مرغ آفریقای جنوبی را در تسخیر خود دارند.
رین بوو (Rainbow) بطور میانگین 3/4 میلیون مرغ آماده طبخ و آسترال (Astral) بطور میانگین 9/3 میلیون مرغ آمده طبخ در هفته تولید می کنند. سومین شرکت بزرگ یکپارچه این کشور به نام کانتری بیرد (Country Bird) بطور میانگین 35/1 میلیون مرغ آماده طبخ در هفته تولید می کند که این مقدار 9 درصد از سهم بازار آفریقای جنوبی است.

اتحادیه اروپا:
از زمانیکه کشورهای اروپا تحت پیمان اتحادیه اروپا با هم متحد شده اند و کنوانسیون های اقتصادی بزرگی را بین خود منعقد کرده اند کشورهای این اتحادیه آمارهای اقتصادی خود را بطور مشترک ارائه می دهند و سعی می کنند کشور های اروپایی را واحد در نظر گرفته و شرکت های گوناگون در این کشورها را جزوی از پیکره اصلی این اتحادیه در نظر بگیرند.

فرانسه:
شرکت Doux این کشور پیشرو در امر تأمین مرغ اتحادیه اروپا است.
کشتارگاههای این شرکت در حدود 2 میلیون مرغ را در روز کشتار می نماید. دفاترصادراتی این شرکت رتبه نخست در دنیا را داراست بگونه ای که در 5 قاره و در 130 کشور جهان نمایندگی دارد و شبکه عظیمی از معاملات را نیز صورت می دهد. این شرکت در زمینه تولید و تأمین دان مرغ اروپا نیز سهم زیادی ایفا می نماید.
دومین شرکت تولید کننده فرانسوی به نام LDC در حدود 1 میلیون تن مرغ در سال تولید می کند. این شرکت افت بسیار شدیدی داشته است و علت این امر شیوع سریع آنفلوانزا مرغی در این شرکت بزرگ فرانسوی می باشد.
شرکت سوم فرانسوی به نام Gastronome (Terrena) با تولید بیشتر از 140000 تن در سال در حدود 1/1 میلیون مرغ و بوقلمون در هفته تولید می نماید.

ایتالیا:
سردمدار شرکت های بزرگ تولید کننده ایتالیا AIA است. این شرکت 300000 تن محصولات مرغداری اعم از مرغ تازه و منجمد تولید می نماید.
دومین شرکت بزرگ ایتالیایی که در دسته بندی تولید کنندگان بزرگ مرغ اتحادیه اروپا نقش دارد آمادوری (Amadori) است که تولیدی بالغ بر 200000 تن گوشت مرغ در سال دارد.

انگلستان:
در این کشور بزرگترین تولید کننده شرکت گرمپین (Grampian) می باشد که 8/3 میلیون مرغ در هفته تولید می کند. این شرکت بزرگترین تولید کننده مرغ از نظر تنوع محصولات می باشد و این شرکت دارای دفاتر زنجیره ای فروش و سوپر مارکتهای زنجیره ای برای عرضه محصولات خود می باشد.
شرکت انگلیسی معروف دیگر به نام گروه غذایی دو خواهر(2 Sisters Food Group) می باشد که این شرکت در کشور هلند دارای 8 سایت پرورش است.
شرکت بزرگ ایرلندی – انگلیسی به نام Moy Park که مقر اصلی آن در ایرلند شمالی می باشد نیز دیگر شرکت بزرگ نقش آفرین در تولید و تأمین بازار اتحادیه اروپا است. اما به دلیل خرید درصد زیادی از سهام آن توسط انگلیسی ها این شرکت را دو ملیت در نظر می گیرند. این شرکت دارای دفاترنمایندگی در آمریکا نیز می باشد.
تولید این شرکت در هفته 4/1 میلیون مرغ است.

هلند:
شرکت بزرگ تولیدی این کشور به نام Cebeco است که علاوه بر تولید مرغ درامر کشاورزی دراتحادیه اروپا نیز از بزرگان می باشد.
این شرکت به تازگی توانسته است شرکت Plusfood Group برزیل را خریداری کرده و بخشی از مرغ اروپا را توسط تولیدات این شرکت برزیلی تأمین نماید.

آلمان:
شرکت بزرگ آلمانی تولید کننده در اتحادیه اروپا وسجوهان (Wesjohann) نام دارد. این شرکت دارای سیستم توزیع بسیار پیشرفته است و گاه تولیدات و محصولات دیگر مرغداریهای آلمان و اتحادیه اروپا را نیز توزیع می نماید و از این سیستم توزیع نیز کسب درآمد می کند.
این شرکت آلمانی نیز در بحران آنفلوانزای مرغی بسیار ضرر داده است اما در سال 2006 توانسته است مجدداً نیروی خود را بازیابد

کشورهای در حال ایجاد زنجیره تولید
تایلند
مصر
عربستان سعودی
اسپانیا
آرژانتین
کره جنوبی
اندونزی
مالزی
مکزیک
کانادا
هند
بلژیک
فیلیپین

گردآوری: کاوش ساعی
تدوین: علی حسینی